Justine Bauer | "Milk on the Fire": een onvervalste kijk op het leven op het platteland

Je debuutfilm, " Milk into the Fire", vertelt het verhaal van jonge vrouwen en hun leven als boerin. Hoewel de film niet autobiografisch is, ben je zelf opgegroeid op een struisvogelboerderij. Welke ervaringen uit die tijd heb je daaruit geput?

Zeker de manier waarop we met dieren omgaan. Mijn ouders waren de eersten die deze nieuwe trend van struisvogelvlees halverwege de jaren 90 ontdekten. We hadden vleesvee, wat minder tijdrovend is dan melkvee. Maar als broers en zussen moesten we alert zijn op onweersbuien en hielpen we vaak als de koeien 's nachts of voor schooltijd ontsnapten. Ik heb ook geleerd hoe belangrijk familie is. Dat gold ook voor deze film.

Op welke manier?

We hadden maar 30.000 euro tot onze beschikking. Mijn vader nam dus twee weken vrij om de landbouwmachines te beheren. Mijn moeder deed de catering en was setrunner. Mijn broer zorgde voor de trailer, mijn zus was dierentemmer en deed een stunt in een regenton. En mijn man, die de film produceerde, was verantwoordelijk voor de casting en onder andere de montage, samen met mij. De families van de actrices waren net zo betrokken.

De film hanteert een vrij pragmatische aanpak. Je merkt meteen wat er aan de hand is. Katinka (Karolin Nothacker) overweegt niet om met een man te trouwen om de boerderij te redden, en haar vriendin Anna (Pauline Bullinger), die zwanger is, overweegt castratie. Hoe vond je de balans – ook visueel – tussen "plattelandslevenromantiek", hard werken en volwassen worden?

We filmden eerst alleen echte scènes in dit prachtige landschap, en vervolgens probeerden we ons, door het 4:3-formaat te gebruiken, meer op de personages te concentreren. Het was simpelweg niet mijn doel om een verhaal neer te zetten dat alles op het platteland prachtig en mooi weergeeft. Zo is het niet. Ik was meer geïnteresseerd in het verhaal van de jonge vrouwen. Films over het platteland laten vaak maar twee kanten zien: wreedheid en schoonheid. Ik wilde niet dat er één patriarch zou zijn, een sterke, irritante man die alles dicteert en veel druk uitoefent. En iedereen is wonderlijk religieus.

Je hebt dus bijna alle mannen geëlimineerd…

...en speelde met genderrollen! Op een jeugdfilmfestival begreep een jongen dit meteen toen hem naar de mannenrollen werd gevraagd. Hij merkte dat er niet zoveel mannen waren, en dat één van hen een beetje dom was, de tweede zelfmoord pleegde en de derde naakt was. Als het andersom was geweest, had niemand naar de vrouwen gevraagd.

Wat zegt het over onze maatschappij dat we vrouwen op de voorgrond plaatsen?

Dat is nou juist het punt: het is altijd zo'n verrassing om deze normale vrouwen in de film te zien! Ik wilde niet dat ze geseksualiseerd werden, ook al dragen ze bijna de hele tijd badpakken. Vaak rijzen er vragen over het documentaire aspect, omdat er geen make-up op zit en ze er zo natuurlijk uitzien en zich zo comfortabel voelen in hun lichaam. Ik heb het gevoel dat het, na vijf jaar hoop en de hele verschuiving naar rechts, achteruitgaat. Het door mannen geschreven narratief overheerst nog steeds, wat vrouwen vervolgens het idee oplegt zwakker te zijn dan mannen. Dat is een sprookje. De "zwakke vrouw" bestaat niet.

Je werkte met amateur-acteurs die zelf ook boeren zijn. Hoe ging dat? Zelfs je oma nam een rol op zich...

We repeteerden een beetje voor de opnames, zodat zij en de andere acteurs elkaar konden leren kennen, maar daarna deden we elke take. Ze hadden geen script, omdat ik niet wilde dat ze de tekst in Standaard Duits leerden; ik wilde dat ze hun eigen onvervalste Hohenlohe-dialect gebruikten. Ik vertelde Pauline, Karolin en hun zussen altijd voor de scène wat er ging gebeuren, hoe de sfeer was en wat ze ongeveer moesten zeggen. We filmden een beetje met de vrouwen op de boerderij, bij mij thuis, bij mijn tante in de melkstal en bij mijn oma in de kas, die ook nog nooit had geacteerd. Dat werkte heel goed met Karolin en mijn oma. Op de een of andere manier zorgde de taal ervoor dat iedereen zich verbonden voelde.

Waarom heb je voor dialect gekozen?

We spreken allemaal Hohenlohe omdat we uit die streek komen. Alleen Johanna spreekt haar moedertaal, het Alemannisch. Ik wilde niet dat ze een ander dialect leerde. Tegelijkertijd past het ook bij het verhaal, want moeders verhuizen altijd om met een andere boer te trouwen, en dan spreken de kinderen de taal van hun moeder niet. Maar veel mensen merken het niet eens.

Johanna Wokalek speelde de rol van de moeder. Hoe goed paste ze zich aan tijdens de opnames?

Johanna is een geweldige actrice. Ze was natuurlijk een echte professional. Mijn vader had haar van tevoren tractorrijden geleerd, en ze moest ook leren melken. Ze wilde helemaal niet opvallen, dus ging ze gewoon door met melken. Misschien is dat een typisch plattelandsdingetje: minder met elkaar praten en je meer concentreren op het werk. Je kunt je niet voorstellen hoe snel het gaat tot er 150 koeien gemolken zijn. En dan heb je nog een take nodig, en nog een take – en dan is het voorbij, want er zijn geen koeien meer om te melken.

De film gaat ook in op de teloorgang van boerderijen. Groene kruizen worden opgericht als symbool hiervan. De titel "Melk op het Vuur" is een ander krachtig beeld!

Dit is fictie, maar er zijn boeren geweest die hooibalen in brand staken en ze vervolgens met melk blusten. De enige vloeistoffen die beschikbaar zijn, zijn eigenlijk stront en melk. Ik denk niet dat iemand een brand met mest zou blussen. Het is ook zo'n overduidelijk protest om dit voedsel te gebruiken, dat niet veel waard is. In Spanje of Turkije gooien ze tomaten op straat, en hier is het de melk die verbrandt.

"Milk on the Fire", Duitsland 2024. Geregisseerd en geschreven door Justine Bauer. Met in de hoofdrollen: Johanna Wokalek, Pauline Bullinger, Anne Nothacker, Sara Nothacker en Lore Bauer. Speelduur: 79 minuten. Bioscooprelease: 7 augustus.